Το Ευαγγέλιο της Κυριακής: “Όταν νηστεύετε…”

Το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα της Κυριακής της Τυρινής (Ματθ. στ΄ 14-21)

“Εἶπεν ὁ Κύριος· ἐὰν γὰρ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καὶ ὑμῖν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος· ἐὰν δὲ μὴ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, οὐδὲ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἀφήσει τὰ παραπτώματα ὑμῶν. Ὅταν, δὲ, νηστεύητε, μὴ γίνεσθε ὥσπερ οἱ ὑποκριταὶ, σκυθρωποί· ἀφανίζουσι γὰρ τὰ πρόσωπα αὐτῶν ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὅτι ἀπέχουσι τὸν μισθὸν αὐτῶν. Σὺ δὲ νηστεύων, ἄλειψαί σου τὴν κεφαλὴν καὶ τὸ πρόσωπόν σου νίψαι, ὅπως μὴ φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων, ἀλλὰ τῷ πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ, καὶ ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ. Μὴ θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυροὺς ἐπὶ τῆς γῆς ὅπου σὴς καὶ βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται διορύσσουσι καὶ κλέπτουσι· θησαυρίζετε δὲ ὑμῖν θησαυροὺς ἐν οὐρανῷ, ὅπου οὔτε σὴς οὔτε βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται οὐ διορύσσουσιν οὐδὲ κλέπτουσιν· ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρὸς ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καὶ ἡ καρδία ὑμῶν”.

Απόδοση στη νεοελληνική

“Εἶπε ο Κύριος· Ἐὰν συγχωρέσετε εἰς τοὺς ἀνθρώπους ὅ,τι κακὸ ἔχουν κάνει, θὰ συγχωρήσῃ καὶ σᾶς ὁ Πατέρας σας ὁ οὐράνιος. Ἐὰν ὅμως δὲν συγχωρῆτε τοὺς ἀνθρώπους, τότε οὔτε καὶ ὁ Πατέρας σας θὰ συγχωρήσῃ τὰ παραπτώματά σας. Ὅταν νηστεύετε μὴ γίνεσθε σκυθρωποὶ ὅπως οἱ ὑποκριταί οἱ ὅποίοι δέν πλένουν τά πρόσωπά τους ὥστε νά φανοῦν στούς ἀνθρώπους ὅτι νηστεύουν· σᾶς διαβεβαιώνω ὅτι δέν θά λάβουν ἀμοιβή. Σὺ ὅμως ὅταν νηστεύῃς, ἄλειψε τὸ κεφάλι σου καὶ πλύνε τὸ πρόσωπόν σου διὰ νὰ μὴν ἰδοῦν οἱ ἄνθρωποι ὅτι νηστεύεις ἀλλὰ μόνον ὁ Πατέρας σου, ποὺ εἶναι ἐκεῖ παρὼν κρυφά, καὶ ὁ Πατέρας σου ποὺ βλέπει τὶ γίνεται εἰς τὰ κρυφά, θὰ σὲ ἀνταμείψῃ εἰς τὰ φανερά. Μὴ θησαυρίζετε διὰ τὸν ἑαυτόν σας θησαυροὺς εἰς τὴν γῆν ὅπου ὁ σκόρος καὶ ἡ σαπίλα τοὺς καταστρέφουν καὶ ὅπου οἱ κλέπται κάνουν διάρρηξιν καὶ τοὺς κλέβουν, ἀλλὰ θησαυρίζετε διὰ τὸν ἑαυτό σας θησαυροὺς εἰς τὸν οὐρανόν ὅπου οὔτε σκόρος οὔτε σαπίλα τοὺς καταστρέφει καὶ ὅπου κλέπται δὲν κάνουν διάρρηξιν καὶ κλέβουν· Διότι ὅπου εἶναι ὁ θησαυρός σου, ἐκεῖ θὰ εἶναι καὶ ἡ καρδιά σου”. 

ΣΥΓ-ΧΩΡΩΝΤΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΘΕΟ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΔΕΛΦΟΥΣ
«Παράξενα πράγματα! Ὁ ἄνθρωπος ἀποστρέφεται τόν ἀδελφό του ἐνῶ ὁ Κύριος μᾶς συγχωρεῖ γιά ὅλα, μᾶς τά συγχωρεῖ ὅλα! Δυστυχῶς τώρα ὁ λαός ξεστράτισε ἀπό τήν ὀρθή ὁδό καί οἱ ἄνθρωποι ἔγιναν ἄσπλαγχνοι. Σκλήρυναν οἱ καρδιές τους καί πάγωσε ἡ ἀγάπη, καί ἔτσι δέν αἰσθάνονται τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί χάνουν καί τήν πίστη τους» (Όσιος Σιλουανός). Ὁ λόγος αὐτός τοῦ Οσίου Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτου συνδέεται ἄμεσα μέ τήν εὐαγγελική περικοπή τῆς Κυριακῆς τῆς Τυρινῆς πού μᾶς προτρέπει νά συγχωροῦμε τούς συνανθρώπους μας ἄν θέλουμε νά μᾶς συγχωρέσει ὁ Θεός. Ἡ ἐμπειρία τῆς συγνώμης πού προσφέρει ὁ Θεός στόν ἄνθρωπο, δημιουργεῖ μέσα μας τήν αὐτονόητη ὑποχρέωση νά φερόμαστε καί ἐμεῖς μέ τήν ἴδια ἐπιείκεια στόν συνάνθρωπό μας.

Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ
Αὐτήν τήν πραγματικότητα πού μᾶς καλεῖ νά βιώσουμε τό Εὐαγγέλιο, ζοῦμε καθημερινά στή Θεία Λειτουργία. Μέσα στή Θεία Εὐχαριστία θυμόμαστε ὅσα πρέπει νά ξεχάσουμε, συγχωρώντας καθετί πού κρατάει τόν ἕνα μακριά ἀπό τόν ἄλλο μέ μίσος. Στό ἀρχαῖο κείμενο τῶν Ἀποστολικῶν Διαταγῶν, ὅταν ὁ Διάκονος καλεῖ γιά τόν ἀσπασμό τῆς ἀγάπης μέσα στή Θεία Λειτουργία, θέτει μέ τήν ἐκφώνησή του τρεῖς ὅρους μέ τούς ὁποίους πρέπει νά λάβει χώρα ὁ ἀσπασμός. Ποιοί εἶναι αὐτοί; Νά μήν ὑπάρχει στήν καρδιά μας: α) μνησικακία, β) ὑποκρισία, γ) δολιότητα. Δέν εἶναι εὔκολα ὅλα αὐτά. Ἄρα μόνο ὁ Θεός τῆς συγγνώμης μπορεῖ νά μᾶς κάνει ὅλο καί πιό σταθερούς στή διάθεσή μας καί στήν ἀπόφασή μας γιά συγγνώμη, ἄφεση καί συγχώρεση. Νά μᾶς δωρίσει τήν εἰρήνη του, νά ἀπομακρύνει τήν ἔχθρα καί νά μᾶς ὁδηγήσει στή Θεία καί ἀπέραντη στοργή.

Ἀγαπᾶμε τόν Χριστό;
Ὅμως τά πράγματα δέν λειτουργοῦν πάντοτε στήν πληρότητά τους. Οἱ περισσότεροι αἰσθανόμαστε ὡς ὑπολειπόμενοι, ὡς «εἷς δι᾿ ἀγάπην ἀνίκανος». Εἶναι φορές πού μνησικακοῦμε καί θέλουμε κιόλας νά ἐκδικηθοῦμε. «Ἄς τό βρεῖ ἀπό ἄλλον», «ἄς τόν συγχωρέσει ὁ Θεός». Ἄλλοτε συγχωρᾶμε, δέν τό κρατᾶμε. «Ὄχι ὅμως καί νά κάνουμε παρέα, ὄχι καί πολλά πολλά». Κι ὅμως ἐρχόμαστε στή Θεία Λειτουργία, ψάλλουμε τό «Ἀγαπήσωμεν ἀλλήλους, ἵνα ἐν ὁμονοίᾳ ὁμολογήσωμεν», τρῶμε στό ἴδιο πνευματικό τραπέζι, λέμε καί οἱ δύο ὅτι ἀγαπᾶμε τόν Χριστό, ἀλλά νιώθουμε σάν ξένοι, σάν ἐχθροί, κοιτᾶμε νά ἀποφύγουμε ὁ ἕνας τόν ἄλλον. Τελειώνοντας τή Θεία Λειτουργία καί βγαίνοντας ἀπό τόν ναό, ἄς κάνουμε οὐσιαστικά τήν ἀρχή νά ἀγαπᾶμε ὁ ἕνας τόν ἄλλον, νά συγχωροῦμε ὁ ἕνας τόν ἄλλον, νά κατανοοῦμε ὁ ἕνας τόν ἄλλον, καί νά μήν ξεχνᾶμε ὅτι ὁ δρόμος γιά τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ περνάει ἀπό τή ζωή τοῦ διπλανοῦ μας.

Ἡ εἴσοδός μας στό στάδιο τῶν ἀρετῶν
Μέ τόν ἑσπερινό τῆς συγγνώμης τήν Κυριακή τῆς Τυρινῆς, ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ μᾶς ἀνοίγει τό στάδιο τῶν ἀρετῶν τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Ἡ κατανυκτική αὐτή περίοδος μετάνοιας προσφέρεται ὡς τρόπος ζωῆς. Ἄς συγχωρέσουμε ὁ ἕνας τόν ἄλλον. Ἡ συγχώρεση ἀρχίζει τή στιγμή πού παίρνουμε στούς ὤμους μας «ἀλλήλων τά βάρη» καί τό πρῶτο καί βαρύτερο φορτίο εἶναι ἡ προσωπικότητα τοῦ ἄλλου, αὐτό πού ἐκεῖνος εἶναι, καί ὄχι μόνο αὐτό πού κάνει ἤ δέν κάνει. Ἄν χρειασθεῖ ἄς μεταφέρουμε τόν ἄλλον μέ τόν τρόπο πού ὁ Χριστός μετέφερε τόν Σταυρό του, σάν τύπο βασανισμοῦ καί πόνου καί θανάτου, ἄς μήν ἀφήσουμε ὅμως μέ κανέναν τρόπο τόν ἄλλον πίσω χωρίς τή συγγνώμη μας.

ΠΩΣ ΟΦΕΙΛΟΥΜΕ ΝΑ ΝΗΣΤΕΥΟΥΜΕ-του ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
«Νηστεύεις; Ἀπόδειξέ το μου διά μέσου τῶν ἴδιων τῶν ἔργων. Ποιά ἔργα; Ἄν δεῖς φτωχό, νά τόν ἐλεήσεις· αν δεῖς ἐχθρό, νά συμφιλιωθεῖς μαζί του· αν δεῖς μιά ὄμορφη γυναίκα, νά τήν ἀντιπαρέλθεις. Ἄς μή νηστεύει λοιπόν μόνο τό στόμα, ἀλλά καί τό μάτι καί ἡ ἀκοή καί τά πόδια καί τά χέρια καί ὅλα τά μέλη τοῦ σώματός μας. Νά νηστεύουν τά χέρια παραμένοντας καθαρά ἀπό τήν ἁρπαγή καί τήν πλεονεξία· νά νηστεύουν τά πόδια ξεκόβοντας ἀπό τούς δρόμους πού ὁδηγοῦν σέ ἁμαρτωλά θεάματα· νά νηστεύουν τά μάτια ἐξασκούμενα νά μήν πέφτουν ποτέ λάγνα πάνω σέ ὄμορφα πρόσωπα, οὔτε νά περιεργάζονται τά κάλλη τῶν ἄλλων· ας νηστεύει καί ἡ ἀκοή· καί νηστεία τῆς ἀκοῆς εἶναι νά μή δέχεται κακολογίες καί διαβολές· ας νηστεύει καί τό στόμα ἀπό αἰσχρά λόγια καί λοιδορίες διότι τί ὄφελος ἔχουμε ὅταν ἀπέχουμε ἀπό πουλερικά καί ψάρια, όμως δαγκώνουμε καί κατατρῶμε τούς ἀδελφούς μας;».

(πηγή: ΦΩΝΗ ΚΥΡΙΟΥ | apostoliki-diakonia.gr)

Ο ΓΝΗΣΙΟΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ

• του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Μαρωνείας & Κομοτηνής κ.κ. Παντελεήμονος

“Στό σημερινό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα τῆς Κυριακῆς τῆς Τυροφάγου, καί ἐν ὄψει τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ὁ Κύριος λέει: «Ἄν συγχωρήσετε  τοὺς ἀνθρώπους γιὰ τὰ παραπτώματά τους, θὰ συγχωρήσει καὶ ἐσᾶς ὁ οὐράνιος Πατέρας. Ἄν ὅμως δὲν συγχωρήσετε στοὺς ἀνθρώπους τά παραπτώματά τους,  οὔτε ὁ Πατέρας σας θὰ συγχωρήσει τὰ δικά σας παραπτώματα». Ἡ ἐμπειρία τῆς συγγνώμης πού προσφέρει ὁ Θεός στόν ἄνθρωπο δημιουργεῖ μέσα του τήν αὐτονόητη ὑποχρέωση νά φέρεται καί αὐτός μέ τήν ἴδια ἐπιείκεια στόν συνάνθρωπό του. «Ὅταν νηστεύετε, νά μή γίνεστε σκυθρωποί ὅπως οἱ ὑποκριτές πού παραμορφώνουν τήν ὄψη τους γιά νά δείξουν στούς ἀνθρώπους οτι νηστεύουν. Σᾶς διαβεβαιώνω πώς ἔτσι ἔχουν κιόλας λάβει τήν ἀνταμοιβή τους». Ὅταν ἡ νηστεία ἀπὸ παιδαγωγικό μέσο πνευματικῆς προόδου τοῦ Χριστιανοῦ γίνεται σκοπὸς τῆς θρησκευτικῆς ζωῆς, ἤ ὅταν ἀποβλέπει στήν ἰκανοποίηση τῆς συνειδήσεως, ἤ ἀποβαίνει πιστοποιητικό γιά τήν καλή γνώμη τῶν ἄλλων γιά μᾶς, τότε δὲν ἔχει καμμία σχέση μὲ τὴ γνήσια πνευματικὴ ζωή· εἶναι τύπος χωρὶς περιεχόμενο. Ἡ ἀληθινή καί εὐάρεστη στόν Θεό νηστεία δέν εἶναι ἡ ἀποφυγή ὁρισμένου εἴδους τροφῶν, ἀλλά ἡ ἀπαλλαγή ἀπό πάθη καί φιλοδοξίες, ἀπό κακότητες καί πονηριές. «Ἐγκράτεια γλώσσης, θυμοῦ ἀποχή, καταλαλίας ψεύδους καί ἐπιορκίας», γράφει ὁ Μέγας Βασίλειος. Καί τό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα τελειώνει μέ τή στροφή τῆς προσοχῆς τοῦ ἀνθρώπου στή συγκέντρωση θησαυρῶν αἰωνίων καί ἄφθαρτων, καί ὄχι ἐπίγειων πού φθείρονται καί κινδυνεύουν νά κλαποῦν, νά ὑποτιμηθοῦν, νά χαθοῦν. «Μή μαζεύετε θησαυρούς πάνω στή γῆ, ὅπου τούς ἀφανίζει ὁ σκόρος καί ἡ σκουριά καί ὅπου οἱ κλέφτες κάνουν διαρρήξεις καί τούς κλέβουν. Ἀντίθετα, νά μαζεύετε θησαυρούς στόν οὐρανό, ὅπου δέν τούς ἀφανίζουν οὕτε ὁ σκόρος, οὕτε οἱ κλέφτες»”.

Πορεία προς τον ουρανό (πηγή)

Μάθε να συγχωρείς

Μια συμφωνία κάνει στο σημερινό ιερό Ευαγγέλιο ο Κύριος με όλους τους πιστούς. Εάν συγχωρούμε τους ανθρώπους για τα αμαρτήματα που μας έχουν κάνει, μας λέει, και ο ουράνιος Πατέρας μας θα συγχωρήσει και τα δικά μας αμαρτήματα. Εάν όμως δεν τους συγχωρούμε, τότε ούτε ο Πατέρας μας θα συγχωρήσει τις αμαρτίες μας. Γιατί όμως ο Κύριος κάνει αυτήν την απαράβατη συνθήκη; Γιατί θέτει τη δική μας συγχωρητικότητα ως προϋπόθεση της δικής μας συγχωρήσεως και σωτηρίας; Γιατί αρνείται να μας βάλει στον Παράδεισο, εάν εμείς δεν συγχωρούμε όσους μας αδίκησαν; Διότι θέλει να μας δείξει πόσο μεγάλη αρετή είναι η συγχωρητικότητα· αρετή η οποία μας εξομοιώνει με τον Θεό, ο Οποίος είναι πολυέλεος, συγχωρεί καθημερινά τα αμέτρητα αμαρτήματά μας. Ζητά λοιπόν από εμάς να Του μοιάσουμε, να κάνουμε ό,τι κάνει διαρκώς Εκείνος. Όπως Εκείνος συγχωρεί καθημερινά όλους μας και συγχώρησε επάνω στο Σταυρό του ακόμη και τους σταυρωτές του, ζητεί να ακολουθήσουμε κι εμείς το δικό του παράδειγμα. Να συγχωρούμε τα αμαρτήματα των άλλων. Όσο μεγάλα κι αν μας φαίνονται, όσο κι αν μας έχουν πικράνει. Κατανοώντας μάλιστα ότι αυτά στην πραγματικότητα είναι πολύ μικρά και ασήμαντα, αν συγκριθούν με τις τόσο πολλές δικές μας αμαρτίες προς τον Θεό. Ο Κύριος ζητεί επιπλέον ως όρο της σωτηρίας μας τη συγχωρητικότητα, διότι χωρίς αυτήν δεν μπορούμε να ζήσουμε ούτε σ’ αυτή τη ζωή. Χωρίς συγχωρητικότητα η ζωή μας γίνεται κόλαση, αφαιρεί την ειρήνη από μέσα μας, κάνει τη ζωή μας ένα δράμα. Τέλος ο Κύριος μας ζητεί να συγχωρούμε, διότι εάν εδώ στη γη δεν μπορούμε να συγχωρέσουμε τους αδελφούς μας, δηλαδή να τους χωρέσουμε στην καρδιά μας, τι θα κάνουμε στην άλλη ζωή; Πώς θα αντέχουμε εκεί ο ένας τον άλλον; Θα έχουμε κακία και μνησικακία και μέσα στον Παράδεισο; Αλλά τότε θα γίνει ο Παράδεισος κόλαση! Μας λέει λοιπόν ο Θεός: Εάν θέλετε να χωρέσετε στον Παράδεισο, πρέπει να χωρέσετε τους αδελφούς σας και στην καρδιά σας. Να τους συγχωρείτε και να τους αγαπάτε.

Θησαυροί άφθαρτοι

Ο Κύριος προχωρεί τώρα στο θέμα της νηστείας. Όταν νηστεύετε, λέει, μη γίνεσθε σαν τους υποκριτές σκυθρωποί και περίλυποι. Διότι αυτοί παίρνουν την έκφραση καταβεβλημένου ανθρώπου, για να φανούν στους ανθρώπους ότι νηστεύουν. Έτσι όμως δέχονται ολόκληρη την αμοιβή τους από τους επαίνους των ανθρώπων. Εσείς όμως όταν νηστεύετε, να είστε χαρούμενοι για να μην καταλαβαίνουν οι άλλοι ότι νηστεύετε. Και ο Θεός Πατέρας σας αυτό που κάνετε κρυφά, θα σας το ανταποδώσει φανερά στην άλλη ζωή. Μην επιζητείτε λοιπόν ανθρώπινους επαίνους και πρόσκαιρες αμοιβές. Μη μαζεύετε επίγειους θησαυρούς, τους οποίους ο σκόρος, η σαπίλα και η σκουριά καταστρέφουν, και κλέβουν οι κλέφτες. Μαζεύετε ουράνιους θησαυρούς, τους οποίους κανείς δεν μπορεί να καταστρέψει ή να κλέψει. Η καρδιά σας να είναι προσκολλημένη στον Θεό και στα ουράνια. Διότι εκεί που είναι ο θησαυρός σας, εκεί θα είναι και η καρδιά σας. Εδώ λοιπόν ο Κύριος κάνει μια διάκριση ανάμεσα στους επίγειους και στους ουράνιους θησαυρούς. Σε ποιους επίγειους θησαυρούς αναφέρεται; Οι άνθρωποι τότε αποθήκευαν ως θησαυρούς διάφορα προϊόντα της γης, μεταλλικά αντικείμενα και πολυτελή ενδύματα. Τα προϊόντα της γης όμως σάπιζαν, τα μεταλλικά αντικείμενα σκούριαζαν και τα ενδύματα τα έτρωγε ο σκόρος. Και όσοι είχαν πολύτιμα αντικείμενα από χρυσό, ασήμι και χαλκό, έτρεμαν διαρκώς μην τα χάσουν από τους κλέφτες. Όσοι λοιπόν κατείχαν υλικούς θησαυρούς, είχαν καθημερινή αγωνία μήπως γίνουν θύματα ληστειών ή μήπως καταστραφούν οι θησαυροί τους. Κι αυτή ακριβώς η αγωνία τους ταλαιπωρούσε και τους εξαθλίωνε. Μήπως όμως παθαίνουμε κάτι παρόμοιο κι εμείς, όταν έχουμε κάποια προσκόλληση στα λίγα ή πολλά υλικά αγαθά μας; Στα σπίτια μας, στα αυτοκίνητά μας, στα ρούχα μας, στα ηλεκτρικά μηχανήματά μας, στα χρήματά μας; Αλλά ο Κύριος σήμερα μας λέει ότι όλα αυτά τα υλικά αγαθά δεν είναι ασφαλισμένα, δεν είναι μόνιμα, δεν είναι αληθινά. Δεν δίνουν ευτυχία. Αντίθετα μας υποδουλώνουν σε μία σκληρή τυραννία. Αιχμαλωτίζουν το νου μας στα μικρά και επίγεια και δεν μας αφήνουν να ποθήσουμε τα υψηλά και αιώνια. Μην ξεγελιόμαστε λοιπόν. Μην παρασυρόμαστε από τα ασήμαντα και χάνουμε τα ανεκτίμητα, τα μόνιμα, τα αληθινά, τα αιώνια πλούτη. Κι αυτά τα πλούτη είναι οι άγιες αρετές του Χριστού, οι καρποί του Αγίου Πνεύματος: η αγάπη, η χαρά, η ειρήνη, η ανεκτικότητα, η καλοσύνη, η αγαθότητα, η πίστη, η καλοσύνη, η πραότητα, η εγκράτεια. Σ’ αυτούς τους ουράνιους θησαυρούς να στρέψουμε το νου μας, αυτούς να αγαπήσουμε, να ποθήσουμε και να κατακτήσουμε. Μ’ αυτούς τους θησαυρούς να γεμίζουμε τις αποσκευές μας για το ουράνιο ταξίδι μας. Έτσι θα γίνουμε πλούσιοι, πάμπλουτοι, αιώνια πανευτυχείς.