Πώς το αδιέξοδο Ερντογάν μπορεί να συμπαρασύρει και τα εθνικά μας θέματα

Άρθρο-ανάλυση* του Αντιστράτηγου ε.α. Λάζαρου Καμπουρίδη**

Η αδυναμία του Ερντογάν να βελτιώσει τα ποσοστά του εν όψει των εκλογών της 14^ης Μαϊου, φαίνεται ότι οδηγεί το τουρκοϊσλαμικό δίδυμο ΑΚΡ (Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης)/ΜΗΡ (Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης) σε αδιέξοδο, με αποτέλεσμα, η Τουρκία να μην αποκλείεται να ωθείται σε εξελίξεις οι οποίες μπορεί επηρεάσουν όχι μόνο την ίδια αλλά πιθανότατα και τη χώρα μας.

Το αποτέλεσμα του αδιεξόδου στο οποίο οδηγήθηκε η Τουρκία από τη βραχύβια κυβέρνηση REFAH-YOL του ισλαμιστή Ερμπακάν και της δεξιάς-συντηρητικής Τσιλέρ (1996-1997), ήταν η ανατροπή της με το «βελούδινο» πραξικόπημα της 28^ης Φεβρουαρίου του 1997 υπό τον φόβο ότι η χώρα οδηγείται στον ακραίο ισλαμισμό. Μετά από την κυβέρνηση των Ετσεβίτ-Μπαχτσελί [DSP (Κόμμα Δημοκρατικής Αριστεράς) – MHΡ (Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης)] ακολούθησε η αναρρίχηση στην εξουσία του ΑΚΡ/Ερντογάν προκαλώντας νέο αδιέξοδο και την αντίδραση των στρατιωτικών οι οποίοι ηττήθηκαν μετά από μία δεκαετία εσωτερικών συγκρούσεων αφού οι νεο-οθωμανιστές με τη στήριξη του Γκιουλέν επικράτησαν μέσω της αποκάλυψης μιας σειράς σκανδάλων με κυριότερα τις υποθέσεις «ΕΡΓΚΕΝΕΚΟΝ» και «ΒΑΡΙΟΠΟΥΛΑ».

Η αποκάλυψη της τελευταίας υπόθεσης δείχνει τον τρόπο με τον οποίο οι δύο κύριες αντίπαλες ιδεολογίες στην Τουρκία δεν διστάζουν να εργαλειοποιήσουν και να χρησιμοποιήσουν ακόμη και εξωτερικά μέτωπα για να επικρατήσουν στις εσωτερικές συγκρούσεις οι οποίες μερικές φορές έχουν και χαρακτηριστικά «μάχης μέχρις εσχάτων». Σημειώνεται, ότι, η στρατιωτική ελίτ, το 2003 σχεδίαζε να εξέλθει από το αδιέξοδο και να απαλλαγεί από την «παρέα» του Ερντογάν μέσα από μια ελληνοτουρκική στρατιωτική αντιπαράθεση προκαλώντας πόλεμο μικρής διάρκειας τριών ημερών σε Έβρο και Αιγαίο με προβοκάτσια και κατάρριψη τουρκικού F-16 από τουρκικά πυρά, ενέργεια η οποία θα χρεωνόταν στην Ελλάδα.

Το αδιέξοδο του Ερντογάν

Για πρώτη φορά το κόμμα του αλλά και ο ίδιος ο Ερντογάν έχουν αγγίξει τόσο χαμηλά ποσοστά. Επίσης είναι πρωτοφανές για την Τουρκία το γεγονός ότι το εκλογικό σώμα δεν ανταποκρίνεται όσο θα έπρεπε στις υποσχέσεις για οικονομικές παροχές. Ο Ερντογάν αν και έχει προχωρήσει σε μια άνευ προηγουμένου παροχολογία με κοινωνικούς και κυρίως οικονομικούς όρους, έχει αντιληφθεί ότι η νέα γενιά των ηλικιών 18-30 είναι πολύ θυμωμένη με την διακυβέρνηση ΑΚΡ, αφού πλέον τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης έχουν αλλάξει τα ήθη και τις προτεραιότητες της κοινωνίας. Επίσης, πολύ απογοητευμένο με τον Ερντογάν είναι και ένα φιλελεύθερο κομμάτι της τουρκικής κοινωνίας το οποίο «ακούμπησε» τα όνειρά του στο ΑΚΡ για μια νέα, σύγχρονη Τουρκία, η οποία θα «πάντρευε» τις τουρκικές παραδόσεις με δυτικά ρεύματα και ιδέες, θα σεβόταν τις μειονότητες και θα προωθούσε τα θέματα των δημοκρατικών ιδεών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όλα ανατράπηκαν αφού ο Ερντογάν μετά από την απόπειρα του πραξικοπήματος της 15^ης Ιουλίου 2016 συμμάχησε με τους ακραίους εθνικιστές – εκφραστές του ευρασιατικού προσανατολισμού της Τουρκίας – με αποτέλεσμα πλέον η συμμαχία ΑΚΡ/ΜΗΡ να βρίσκεται σε προεκλογικό αδιέξοδο. Εξάλλου, ακόμη και η επιλογή του χρόνου των εκλογών έχει προεκλογική σκοπιμότητα, αφού επιχειρείται η εκμετάλλευση του θρησκευτικού συναισθήματος των ψηφοφόρων καθώς η περίοδος του Ραμαζανιού (22 Μαρτίου–20 Απριλίου) αποτελεί μια πολύ καλή ευκαιρία ώστε ο Ερντογάν λίγο πριν τις κρίσιμες εκλογές να παίξει και το χαρτί του ευαίσθητου ισλαμιστή ηγέτη αποστέλλοντας μηνύματα όχι μόνο προς τον θρησκευόμενο Τούρκο αλλά και στους θρησκόληπτους Κούρδους μουσουλμάνους. Ο προεκλογικά πιεσμένος Ερντογάν ο οποίος έχει αντιληφθεί ότι είναι πλέον σοβαρό το ενδεχόμενο για την πρώτη εκλογική του ήττα, καθώς:

• το παιχνίδι του «Επιτήδειου Ουδέτερου» μεταξύ Δύσης και Ρωσίας δεν αποδίδει στον βαθμό που θα ήθελε τα επιδιωκόμενα οφέλη από τις ΗΠΑ,
• οι οικονομικές υποσχέσεις δεν αποδίδουν άμεσα καρπούς, και
• η αδυναμία να αποσπάσει εκλογικά οφέλη από τις υποσχέσεις στο Συριακό (επιστροφή Σύριων προσφύγων στη χώρα τους),

αγγίζει πλέον την ιδέα να «παίξει το χαρτί» το οποίο μπορεί να αποδώσει άμεσα αποτελέσματα, δηλαδή μιας πιθανής εργαλειοποίησης της έντασης με την Ελλάδα σε συνδυασμό με μια τεχνητή κατάσταση χάους εντός Τουρκίας, εκμεταλλευόμενος τα εθνικιστικά αντανακλαστικά, αποσκοπώντας στη συσπείρωση των ψηφοφόρων.

Ήδη σε άρθρο τον περασμένο Αύγουστο είχαμε αναφερθεί σε πιθανή πρόκληση κατάστασης χάους στην Τουρκία από τον ίδιο τον Ερντογάν, αφού αρθρογράφος που πρόσκειται σε αυτόν μίλησε για πιθανότητα ενός νέου πραξικοπήματος.

Συμπεράσματα:

Ο Ερντογάν σε αυτές τις κρισιμότερες εκλογές της καριέρας του θα χρησιμοποιήσει όλες τις δυνατότητες ώστε να διατηρήσει τον προεδρικό θώκο.

Μια ελεγχόμενη μικρή κρίση με την Ελλάδα σε συνδυασμό με μια τεχνητή κατάσταση χάους εντός Τουρκίας θα μπορούσαν να αποτελέσουν χρήσιμα «εργαλεία» στα χέρια του Ερντογάν για να πολώσει και να κερδίσει το συντηρητικό εκλογικό σώμα ή και να αναβάλλει τις εκλογές (άρθρα 78 και 119 του Τουρκικού Συντάγματος).

Η χώρα μας, η οποία ήδη εμφανίζεται από την Άγκυρα ως η επιτιθέμενη πλευρά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τη σημερινή έκφραση του τουρκοϊσλαμισμού (ΑΚΡ/ΜΗΡ) στο αδιέξοδο που οδηγείται η Τουρκία εν όψει των εκλογών τις οποίες ο Ερντογάν ακόμη και εάν ηττηθεί δεν έχει σκοπό να εγκαταλείψει την εξουσία. Θυμίζουμε ότι η Άγκυρα το τελευταίο διάστημα έχει «εξυφάνει» με ιδιαίτερη επιμέλεια και επιμονή το επιχείρημα της αμυνόμενης Τουρκίας απέναντι στην Αθήνα η οποία «εμφανίζει επιθετικές διαθέσεις».

*Δημοσιεύεται στη σημερινή έκδοση της εφημερίδας «ΤΟ ΠΑΡΟΝ της Κυριακής».

**Ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, κάτοχος MBA από το Nottinngham Trend University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας του ΔΠΘ, και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995-1999, Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα την περίοδο 2013-2017, και Διοικητής της XXI ΤΘΤ Κομοτηνής την περίοδο 2017-2019.