Έναν σπάνιο Ελαφοκάνθαρο, που αποτελεί “Είδος Προτεραιότητας” για προστασία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, συνάντησε – και φυσικά όπως το συνηθίζει, απαθανάτισε – ο γνωστός φυσιοδίφης συντοπίτης μας, Στέλιος Ισπικούδης.
Πρόκειται για το μεγαλύτερο σκαθάρι της Ευρώπης με την επιστημονική ονομασία Lucanus cervus, που ανήκει στην οικογένεια των Λουκανίδων και στη συνομοταξία των Αρθρόποδων.
“Παλιά η περιοχή μας είχε πολλούς, είχα χρόνια να δω”, μας λέει ο κ. Ισπικούδης.
Εντυπωσιακές είναι οι ιδιαίτερα ευμεγέθεις δαγκάνες στο κεφάλι του Ελαφοκάνθαρου, που του προσδίδουν την όψη ζώου με κέρατα – εξ ου και η ονομασία του – ενώ μια άλλη είναι «κεράμβυξ» από τις λέξεις «κέρας» και «άμβυξ», με τη δεύτερη λέξη να περιγράφει την αρχαία συσκευή απόσταξης με επίμηκες σχήμα που μοιάζει με τις δαγκάνες του σκαθαριού. Το μήκος των αρσενικών ατόμων φτάνει τα οκτώ εκατοστά και των θηλυκών μόλις τα τέσσερα, καθώς μόνο τα αρσενικά έχουν τις τεράστιες και διακλαδισμένες δαγκάνες στο κεφάλι τους που τις χρησιμοποιούν για να μάχονται μεταξύ τους στην περίοδο της αναπαραγωγής. Παρ’ όλα αυτά, οι δαγκάνες των αρσενικών δεν είναι καθόλου δυνατές και σε καμία περίπτωση επικίνδυνες, ενώ τα μικρά και φυσιολογικά σαγόνια των θηλυκών μπορούν να επιφέρουν ένα οδυνηρό δάγκωμα. Το σώμα του ελαφοκάνθαρου έχει χρώμα σκούρο καστανό μέχρι κοκκινωπό ή ακόμα και μαύρο. Ο κύκλος της ζωής του ξεκινά με το θηλυκό να εναποθέτει τα αυγά του στους κορμούς των δέντρων και τις προνύμφες να τρέφονται με το πλούσιο σε μύκητες ξύλο ανοίγοντας βαθιές στοές. Με αυτή την τροφή οι προνύμφες ζουν για πέντε ή έξι χρόνια και μπορούν να φτάσουν σε μήκος τα δέκα εκατοστά και τελικά μεταμορφώνονται σε τέλεια έντομα. Αυτά εμφανίζονται την άνοιξη, ζουν μόνο για λίγους μήνες, και είναι δραστήρια τις νυχτερινές ώρες, οπότε τρέφονται με νέκταρ και χυμούς δέντρων χρησιμοποιώντας τις γνάθους τους για να τρυπήσουν τον φλοιό των τρυφερών κλαδιών των βελανιδιών και των καστανιών. Έχουν φτερά και πετούν, αλλά οι πτητικές τους ικανότητες δεν είναι καλές εξ αιτίας του μεγάλου μεγέθους τους, ιδιαίτερα στα αρσενικά άτομα. Τους λίγους μήνες της ζωής τους εμφανίζονται σε βιότοπους που μπορούν να τραφούν, δηλαδή σε δάση φυλλοβόλων. Η προστασία του ελαφοκάνθαρου σε εθνικό επίπεδο είναι ανύπαρκτη, αλλά σε κοινοτικό και ευρωπαϊκό επίπεδο είναι περισσότερο ισχυρή, καθώς περιλαμβάνεται σε ορισμένους καταλόγους συμβάσεων και νόμων και σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί «Είδος Προτεραιότητας» για προστασία. Οι άμεσες απειλές του περιλαμβάνουν κυρίως τη συλλογή του για ιδιωτικές συλλογές εντόμων, ενώ κυριότερες είναι οι έμμεσες πιέσεις που σχετίζονται με τη συρρίκνωση, υποβάθμιση και κατακερματισμό των οικοτόπων που διαβιεί και τη συνεχή απώλεια της φυσικότητας του περιβάλλοντος.
Εντυπωσιακές είναι οι ιδιαίτερα ευμεγέθεις δαγκάνες στο κεφάλι του Ελαφοκάνθαρου, που του προσδίδουν την όψη ζώου με κέρατα – εξ ου και η ονομασία του – ενώ μια άλλη είναι «κεράμβυξ» από τις λέξεις «κέρας» και «άμβυξ», με τη δεύτερη λέξη να περιγράφει την αρχαία συσκευή απόσταξης με επίμηκες σχήμα που μοιάζει με τις δαγκάνες του σκαθαριού. Το μήκος των αρσενικών ατόμων φτάνει τα οκτώ εκατοστά και των θηλυκών μόλις τα τέσσερα, καθώς μόνο τα αρσενικά έχουν τις τεράστιες και διακλαδισμένες δαγκάνες στο κεφάλι τους που τις χρησιμοποιούν για να μάχονται μεταξύ τους στην περίοδο της αναπαραγωγής. Παρ’ όλα αυτά, οι δαγκάνες των αρσενικών δεν είναι καθόλου δυνατές και σε καμία περίπτωση επικίνδυνες, ενώ τα μικρά και φυσιολογικά σαγόνια των θηλυκών μπορούν να επιφέρουν ένα οδυνηρό δάγκωμα. Το σώμα του ελαφοκάνθαρου έχει χρώμα σκούρο καστανό μέχρι κοκκινωπό ή ακόμα και μαύρο. Ο κύκλος της ζωής του ξεκινά με το θηλυκό να εναποθέτει τα αυγά του στους κορμούς των δέντρων και τις προνύμφες να τρέφονται με το πλούσιο σε μύκητες ξύλο ανοίγοντας βαθιές στοές. Με αυτή την τροφή οι προνύμφες ζουν για πέντε ή έξι χρόνια και μπορούν να φτάσουν σε μήκος τα δέκα εκατοστά και τελικά μεταμορφώνονται σε τέλεια έντομα. Αυτά εμφανίζονται την άνοιξη, ζουν μόνο για λίγους μήνες, και είναι δραστήρια τις νυχτερινές ώρες, οπότε τρέφονται με νέκταρ και χυμούς δέντρων χρησιμοποιώντας τις γνάθους τους για να τρυπήσουν τον φλοιό των τρυφερών κλαδιών των βελανιδιών και των καστανιών. Έχουν φτερά και πετούν, αλλά οι πτητικές τους ικανότητες δεν είναι καλές εξ αιτίας του μεγάλου μεγέθους τους, ιδιαίτερα στα αρσενικά άτομα. Τους λίγους μήνες της ζωής τους εμφανίζονται σε βιότοπους που μπορούν να τραφούν, δηλαδή σε δάση φυλλοβόλων. Η προστασία του ελαφοκάνθαρου σε εθνικό επίπεδο είναι ανύπαρκτη, αλλά σε κοινοτικό και ευρωπαϊκό επίπεδο είναι περισσότερο ισχυρή, καθώς περιλαμβάνεται σε ορισμένους καταλόγους συμβάσεων και νόμων και σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί «Είδος Προτεραιότητας» για προστασία. Οι άμεσες απειλές του περιλαμβάνουν κυρίως τη συλλογή του για ιδιωτικές συλλογές εντόμων, ενώ κυριότερες είναι οι έμμεσες πιέσεις που σχετίζονται με τη συρρίκνωση, υποβάθμιση και κατακερματισμό των οικοτόπων που διαβιεί και τη συνεχή απώλεια της φυσικότητας του περιβάλλοντος.
