“Προσκυνητές Νομού Ροδόπης: Η Νέα Πατρίδα που όρισαν οι πρόσφυγες από την Ανατολική και Βόρεια Θράκη (1922-1927)”, είναι ο τίτλος του βιβλίου που έγραψε ο Νίκος Καρακωστίδης μέσα από τις σελίδες του οποίου παρουσιάζει την ιστορία του Χατζιλαρίου ή Χατζηλαρίου από το 1835.
Ο συγγραφέας αφού κατάγραψε και διέσωσε τις προφορικές αφηγήσεις των προσφύγων, έγινε ταξιδευτής και επισκέφθηκε τα δεκαπέντε χωριά της Ανατολικής Θράκης και τα τρία της Βόρειας Θράκης, από όπου οι πρόγονοι είχαν ξεριζωθεί.
Τα δεκαπέντε χριά της Ανατολικής Θράκης: Σύδιον ή Σιαχίνκιο, Καρλίκιο ή Καρλίκιοϊ, Σιγκλί ή Σίγλαι, Μεγαρήσιον ή Μαγαρήσι, Τελάτη ή Τσελτίκ-Κουγιού, Κρασοχώριον ή Σαραπλάρ, Αμπαλάρ ή Χειμιτελέρ, Μακρά Γέφυρα ή Ουζούν Κιουπρού, Μαχητής ή Μαχμούτκιο, Γάνος ή Καζίκιοϊ, Ρέμπετσι ή Ρέμπετσ, Νίκη ή Χάφσα, Τυρολόη ή Τσόρλου, Μάλγαρα ή Μάλγκαρα, Ανδριανούπολη.
Τα τρία χωριά της Βόρειας Θράκης: Μικρό Βογιαλίκιο ή Κάτω Χωρίον ή Κιοτσούκ Μπογιαλίκ, Μεγάλο Βογιαλίκιο ή Κώμη ή Μαρτίσημο ή Μάρκειο, Μουρντανλή ή Μουτανταλή ή Μουραντλή.
Το “βιβλίο-θησαυρός” παρουσιάζει:
- πώς ήταν η ζωή των κατοίκων των παραπάνω χωριών εκεί στις πατρογονικές τους εστίες, και πώς πήραν την αναγκαστική απόφαση να μεταναστεύσουν, και πού.
- την περιπέτεια της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων που μοίρασε σπίτια και χωράφια.
- τον Πόλεμο του 1940, τη Γερμανική εισβολή, τη φιλική παράδοσή τους στον Βουλγαρικό Στρατό 1941-1944 και τις θηριωδίες που αυτός διέπραξε.
- τον Εμφύλιο ή Συμμοριτοπόλεμο και την ξανά εγκατάλειψη του χωριού τους για δύο ολόκληρα χρόνια στην Ξυλαγανή, στην Κομοτηνή και σε άλλα χωριά.
- την επάνοδο στο χωριό το 1950 με όλα τα ευτράπελα της ζωής.
- το Σχολείο από το 1922 μέχρι την εγκατάστασή του στο Νέο Δημοτικό Σχολείο.
- τις ασχολίες τους – Γεωργία και Κτηνοτροφία – καθώς και τις δυσκολίες τους με άλλες δουλειές.
- τις περιπέτειες των Ιερέων και παρ΄ όλα αυτά το εξαίρετο έργο που παρήγαγαν.
- το υπερβολικά δύσκολο έργο της Κοινότητας με τους Προέδρους αλλά και τα έργα τους.
- τα τρία νεκροταφεία του χωριού.
- την ύδρευση, που ήταν σημαντικό για την εποχή.
- την οικογένεια από τη Σαμοθράκη, την οικογένεια από την Κεφαλονιά, καθώς και τις πολλές οικογένειες που εξαφανίστηκαν ή κατοίκησαν σε άλλα χωριά.
- τα χωριά Ευθύμιον ή Θυμίτκιο ή Χιουμίτ, Δουλούκιο ή Ντουλούκιο, και Τατάρκιο.
- τις δύο επισκέψεις της Βασίλισσας Φρειδερίκης στο Χατζηλάριο και το πρόγραμμά της για το χωριό.
- την ενδυμασία Σιανκιωτών και Μικροβογιαλικιωτών, και τις Θρακιώτικες φορεσιές.
- τη μουσική και τους ντόπιους μουσικούς.
- την πλούσια Χατζηλαριώτικη κουζίνα με πολλές εκπλήξεις.
- τα πολλά Χατζηλαριώτικα παρατσούκλια.
- τον τοπικό Λαογραφικό Πολιτιστικό Σύλλογο, τα έθιμα, την Μπάλα, τις γιορτές του Δωδεκαημέρου, τα καρναβάλια του χωριού.
- το λεξιλόγιο, τις φράσεις, τις παροιμίες, τους στοχασμούς και τις προλήψεις, μαζί με τους αφηγητές.
- πλήθος (450 τον αριθμό) φωτογραφιών.
- την θύμηση των απόντων που έφυγαν σε μικρή ηλικία και που είναι αρκετοί.
“Όλα αυτά από ανθρώπους που τα έζησαν και που τα διηγήθηκαν στα παιδιά τους, και εκ των οποίων σήμερα ελάχιστοι βρίσκονται στη ζωή”, αναφέρει ο κ. Καρακωστίδης, ευτυχής, που, όπως σημειώνει, “επιτέλους το όνειρό μου σαράντα και πλέον χρόνων γίνεται πραγματικότητα”.
Περιγράφοντας το χρονικό της συγγραφής και της έκδοσης του βιβλίου, θυμάται:
“Ήμουν δεν ήμουν 18-19 χρονών, νεαρό παλληκαράκι· μου άρεσε να ακούω ιστορίες από τη γιαγιά μου, τις φιλενάδες της, και να τις καταγράφω. Όμως άρχισαν να μαζεύονται και να τις τοποθετώ στο καφέ σεντούκι που πήρε προίκα η μάνα μου. Τα χρόνια πέρασαν, και κάπου στα 2011-2012 διαπίστωσα πως έχω μαζέψει αρκετά και πως θα ήταν κρίμα να μείνουν και να μην εκδοθούν. Έπρεπε όμως να κάνω μια μεγάλη προσπάθεια ακόμη. Να επισκεφθώ όλα τα χωριά που αναφέρομαι, της Ανατολικής και Βόρειας Θράκης, δηλαδή τα χωριά από που ήρθαν οι πρόσφυγες. Έργο αρκετά δύσκολο και επίπονο. Τελικά ο Θεός με βοήθησε και με έναν καλό προγραμματισμό τα κατάφερα. Μοναδική παραφωνία ήταν η περιπέτεια με την υγεία μου που με κράτησε ενάμισι ολόκληρο χρόνο μακριά από όλα αυτά. Όμως με στροβίλιζε το μυαλό αυτό το πράγμα. Δουλεύοντας μεθοδικά πάνω σε ένα πλάνο, και με τη βοήθεια της κυρίας Τζένης Κατσαρή-Βαφειάδη των Εκδόσεων “Παρατηρητής της Θράκης”, κατάφερα να εκδώσω το βιβλίο αυτό. Συνολικά μου πήρε περίπου σαράντα χρόνια…”.
Η τιμή του βιβλίου είναι στα 25 € και διανέμεται από τον ίδιο τον συγγραφέα (6944727261).
