- του Πέτρου Νταλιάνη.
6 Απριλίου 1914, Κυριακή του Πάσχα, Κυριακή της Ανάστασης, μιας Ανάστασης που δεν ήρθε ποτέ στην Θράκη.
Μάταια οι Θρακιώτες περίμεναν. Ήρθε μαύρο Πάσχα γι’ αυτούς. Ήρθε πόνος, ήρθαν δάκρυα, ήρθε απελπισία, σφαγή και ξεριζωμός. Για άλλη μια φορά. Μα αυτή ήταν η στερνή. Τη μέρα τούτη διάλεξαν οι Τούρκοι για να δώσουν το τελειωτικό χτύπημα στους Θρακιώτες.
Αρκετά χρόνια πριν, είχαν αρχίσει να δείχνουν τις διαθέσεις τους Βούλγαροι και Τούρκοι. Στόχος, κάθε στοιχείο Ελληνισμού να χαθεί, να καεί, να καταστραφεί. Τους ενοχλούσε ο πλούτος, η ευημερία, η αξιοσύνη, η λεβεντιά, η πίστη, η περηφάνια των Θρακιωτών, κι έπρεπε να λείψουν. Τα χώματα της Θράκης ήθελαν μόνο δικά τους. Και έτσι ξεκίνησαν τη γενοκτονική συμπεριφορά τους απέναντι στους Θρακιώτες. Η γενοκτονική συμπεριφορά των Νεότουρκων ήταν αποτέλεσμα ενός σατανικά οργανωμένου και μεθοδικά μελετημένου σχεδίου.
Σύμφωνα με τα τουρκικά αρχεία, με βίαια μέσα, με εμπορικό αποκλεισμό, με βαριά φορολογία, λεηλασίες περιουσιών, τρομοκρατικές και δολοφονικές επιθέσεις, υποχρεωτικές στρατεύσεις, ατιμώσεις, ομαδικές σφαγές και εκτοπισμούς, εξανάγκασαν τους Θρακιώτες να εγκαταλείψουν την ανατολική Θράκη. Έτσι, την περίοδο 1913-1917, 232.000 Θρακιώτες εξαναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές εστίες και να καταφύγουν στην ελεύθερη Ελλάδα και σε χώρες του εξωτερικού. 
Άλλοι 96.000 οδηγήθηκαν στη Μικρά Ασία σε καταναγκαστικά έργα. Πρόσφυγες Μωαμεθανοί εγκαταστάθηκαν στα χωριά. Από τις 96.000, μόνο 50.000 επέστρεψαν, ζωντανά φαντάσματα στις εστίες τους. 46.000 Ανατολικοθρακιώτες πέθαναν από αγγαρείες, κακουχίες, ασθένειες. Το 1910 η Ανατολική Θράκη αριθμούσε περίπου 370.000 Χριστιανούς. Μετά το 1914, μόνο 30.000-40.000 παρέμειναν στην ερειπωμένη ελληνική Θρακική γη, οι περισσότεροι γέροι ανήμποροι και απροστάτευτοι.
Κορύφωση του σχεδίου, η 6η Απριλίου 1914. Το μαύρο Πάσχα. Τότε το πατριαρχείο, ο μόνος προστάτης του Ελληνισμού, αναγκάστηκε να κλείσει τα σχολεία και τις εκκλησίες, να κηρύξει γενικό πένθος και τη μεγάλη του Χριστού εκκλησία εν διωγμώ, και να υψώσει φωνή έντονης διαμαρτυρίας προς την Υψηλή πύλη και τις πρεσβευτικές αρχές των μεγάλων δυνάμεων.
Κι ο Θρακιώτικος λαός σε μια συνεχή εξαντλητική πορεία έχει κατακλύσει τους δρόμους που οδηγούν στη Μακεδονία. Διαβαίνει τον ποταμό Έβρο από την Αδριανούπολη. Ένα ποτάμι ανθρώπων σιωπηλών που έκαναν τον πόνο τους ελπίδα, το δάκρυ τους δύναμη, κι εγκαταστάθηκαν, επιβίωσαν, πάλεψαν με τα χώματα, τους καιρούς αλλά και τους ανθρώπους. Έκαναν πατρίδα τους το άγνωστο και το ξένο κομμάτι γης που τους δέχθηκε. Το μπόλιασαν με τις αρχές, τις ιδέες και τις αξίες τους. Καινούρια πατρίδα, καινούργια αρχή.
Και τώρα τι; Μνήμη ή λήθη; Λέει ο Βενέζης: «Αν ζητάτε να σβήσουμε την ιστορία μας, το συναξάρι και το μαρτυρολόγιο μας – αυτό δεν το μπορούμε. Όμως ξέρουμε να κάνουμε κάτι άλλο, τίμιο και βαθύ, μπορούμε να μη μνησικακούμε».
Αυτός είναι ο Ελληνισμός της Ανατολής, που με τη μεγαλοψυχία του δεν πρόκειται να ξεχάσει, διότι η αμνησία αποτελεί ύβρι για τα θύματα, αλλά γνωρίζει και να συγχωρεί.
