- του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D., medlabnews.gr / iatrikanea
Η 29η Οκτωβρίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Ψωρίασης το 2004 με πρωτοβουλία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Ψωρίασης που συσπειρώνει στους κόλπους της γιατρούς και ασθενείς.
Στόχος της Παγκόσμιας Ημέρας Ψωρίασης είναι να ενημερώσει ασθενείς, ιατρούς και κοινό, και να αυξήσει την επίγνωση για την ασθένεια, ώστε να δώσει στους ασθενείς που πάσχουν από ψωρίαση την προσοχή και την κατανόηση που τους αξίζει.
Ακόμα και στην πιο στενή επαφή, δεν αφήνει κατάλοιπα, ούτε δημιουργεί προβλήματα σε τρίτους. Η ψωρίαση δεν είναι μεταδοτικό νόσημα, δεν μεταδίδεται δηλαδή αγγίζοντας το δέρμα ή τα ρούχα του πάσχοντος, ούτε είναι αποτέλεσμα κακής προσωπικής υγιεινής.
Η ψωρίαση, όπως πολλές παθήσεις, όχι μόνο του δέρματος αλλά και άλλων οργάνων, είναι αποτέλεσμα του συνδυασμού γενετικής προδιάθεσης και διαταραχής της λειτουργίας του ανοσολογικού συστήματος του οργανισμού.
Η ψωρίαση είναι μια χρόνια, μη μεταδοτική αυτοάνοση ασθένεια που επηρεάζει το δέρμα και τις αρθρώσεις. Μπορεί να νοσήσει οποιοσδήποτε ενήλικος, συνήθως από 25-45 ετών, και εμφανίζεται με την ίδια συχνότητα σε άντρες και γυναίκες. Προσβάλει άνδρες και γυναίκες σε ποσοστό 1,5%-3% του πληθυσμού.
Η επιδερμίδα ανανεώνεται συνεχώς ανά σαράντα πέντε περίπου ημέρες, δηλαδή ένα κύτταρο της βασικής στοιβάδας μεταμορφώνεται και φθάνει τελικά στην κεράτινη στοιβάδα, απ’ όπου αποβάλλεται στο περιβάλλον, εντός του χρονικού αυτού διαστήματος. Στην ψωρίαση ο χρόνος αυτός ζωής του κυττάρου της επιδερμίδας μειώνεται δραματικά και φθάνει τις τέσσερις ημέρες, δηλαδή τα κύτταρα πολλαπλασιάζονται και διαφοροποιούνται με πολύ εντονότερο από τον φυσιολογικό ρυθμό.
Αυτό γίνεται εξαιτίας των Τ-κυττάρων του αμυντικού μας συστήματος τα οποία ενεργοποιούνται από κάποιο λάθος και έχει σαν αποτέλεσμα να πυροδοτήσει μια αντίδραση στα κύτταρα του δέρματος.
Πόσοι τύποι ψωρίασης υπάρχουν;
- Ψωρίαση σε πλάκες | Είναι η «κοινή» ψωρίαση, υπεύθυνη για το 80%. Βγαίνει και στο κεφάλι και στα νύχια χεριών και ποδιών.
- Η σταγονοειδής ψωρίαση | Είναι η δεύτερη συχνότερη μορφή υπολογιζόμενη στο 18% των περιπτώσεων της νόσου. Προσβάλλει συχνότερα παιδιά και νέους ενήλικους, και χαρακτηρίζεται από πολυάριθμες μικρές, ερυθρές, μεμονωμένες σταγονοειδείς πλάκες στο δέρμα.
- Η ανάστροφη ψωρίαση | Εμφανίζεται κυρίως στις μηρογεννητικές πτυχές και στις μασχαλιαίες κοιλότητες.
- Η φλυκταινώδης και η ερυθροδερμική ψωρίαση | Μπορεί να προσβάλουν εκτεταμένες περιοχές του δέρματος και να συνοδεύονται από γενικά συμπτώματα όπως υψηλό πυρετό.
- Η ψωριασική αρθρίτιδα (αρθροπαθητική ψωρίαση) | Αποτελεί μια ξεχωριστή μορφή ψωρίασης η οποία χαρακτηρίζεται από τη συνύπαρξη κλινικών εκδηλώσεων αρθρίτιδας και προσβάλλει περίπου 1/1000 ανθρώπους του γενικού πληθυσμού. Στη χώρα μας το αντίστοιχο ποσοστό φαίνεται να είναι 0,17% των ενηλίκων. Η έναρξη πολύ συχνά παρουσιάζεται μεταξύ των ηλικιών 20 και 50 ετών, με μέση ηλικία έναρξης τα 38 έτη. To 10%-30% των ασθενών με ψωρίαση, ανεξάρτητα από το μέγεθος της προσβεβλημένης επιφάνειας, αναπτύσσουν ψωριασική αρθρίτιδα σε διάστημα 1-10 ετών μετά την εμφάνιση της δερματικής βλάβης.
Σε ποια σημεία βγαίνει η ψωρίαση;
Στους αγκώνες και στα γόνατα, χαμηλά στην πλάτη, στο κεφάλι, στο πρόσωπο, στις παλάμες, στις πατούσες, στα νύχια, στα γεννητικά όργανα, στο στόμα.
Ποια είναι τα συμπτώματα της ψωρίασης;
- Κόκκινες παχιές πλάκες με ασημένιες ή λευκές στρώσεις.
- Ξηρό, πρησμένο, σκασμένο δέρμα, που πολλές φορές ματώνει.
- Μικρά διάστικτα σημάδια.
- Φαγούρα, κάψιμο, ερεθισμός.
- Παχιά νύχια χεριών και ποδιών σηκωμένα με εξογκώματα.
- Πρησμένες αρθρώσεις.
Τα συμπτώματα της ψωρίασης έχουν οξύνσεις και υφέσεις.
Εκλυτικοί παραγοντες
Η ψυχική υπερένταση δεν αποτελεί αιτιολογικό, αλλά εκλυτικό παράγοντα, δηλαδή μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση της νόσου μόνο σε ένα γενετικά προδιατεθειμένο άτομο. Άλλοι εκλυτικοί παράγοντες, πιθανόν να είναι: λοιμώξεις (στρεπτόκοκκος), πληγές, κοψίματα, εγκαύματα, ξηροδερμία με το stress, το κρύο, το κάπνισμα, τα οινοπνευματώδη, ορισμένα φάρμακα όπως οι ενώσεις λιθίου, οι β-αναστολείς και τα ανθελονοσιακά.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου;
- Οικογενειακό ιστορικό.
- Παθήσεις που εξασθενούν το ανοσοποιητικό σύστημα.
- Stress.
- Παχυσαρκία.
- Κάπνισμα.
Η διάγνωση είναι εύκολη;
Επειδή κάποιος που έχει ψωρίαση δεν σημαίνει ότι έχει όλα τα συμπτώματα που αναφέρονται παραπάνω, κάποιες φορές η διάγνωση δεν είναι τόσο εύκολη και ενδεχομένως να χρειαστεί να ληφθούν ξύσματα κυττάρων για μικροσκοπική εξέταση ώστε να αποκλειστεί το ενδεχόμενο άλλων παθήσεων.
Πώς θεραπεύεται;
Το ιδανικό θεραπευτικό σχήμα εξαρτάται από την αποτελεσματικότητα της θεραπείας, την ταχεία έναρξη δράσης, την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διάρκεια ύφεσης της νόσου που επιτυγχάνεται με τη χορήγηση της αγωγής, καθώς και την ασφάλεια και ανεκτικότητα της θεραπείας.
Η ψωρίαση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με ειδική δίαιτα. Δεν υπάρχει επιστημονική απόδειξη ότι κάποιες συγκεκριμένες τροφές Βελτιώνουν ή επιδεινώνουν την ψωρίαση. Υποστηρίζεται από ορισμένους ότι η ισορροπημένη διατροφή μπορεί να βοηθήσει γενικά οποιονδήποτε ασθενή, επομένως και τον ασθενή με ψωρίαση.
Οι θεραπευτικές μέθοδοι που εφαρμόζονται στην ψωρίαση περιλαμβάνουν τοπικές θεραπείες (εφαρμογή φαρμάκων στο δέρμα), φωτοθεραπείες (χρήση υπεριώδους ακτινοβολίας με ή χωρίς φάρμακα από το στόμα), συστηματικές θεραπείες (φάρμακα από το στόμα), και τα τελευταία χρόνια, τα φάρμακα βιοτεχνολογίας, οι βιολογικοί παράγοντες (φάρμακα σε ενέσιμη μορφή).
Η θεραπεία της ψωρίασης είναι εξατομικευμένη αφού οι ασθενείς διαφέρουν στον τύπο, στη σοβαρότητα και στην ανταπόκριση στη θεραπεία. Αυτό οφείλεται στη φύση της νόσου η οποία χαρακτηρίζεται από μια απρόβλεπτη πορεία και αντιμετωπίζεται μόνον εφόσον χορηγείται κάποιο φάρμακο σε κάποια δόση ή εφαρμόζεται κάποια άλλη θεραπευτική μέθοδος όπως η φωτο- χημειοθεραπεία.
Γενικά ισχύει ότι όσο σοβαρότερη είναι η μορφή της ψωρίασης, τόσο πτωχότερη είναι η συμμόρφωση του ασθενή με την τοπική θεραπεία, και ότι ο ένας στους τρεις ασθενείς με ψωρίαση θεωρούν ότι οι θεραπευτικές μέθοδοι δεν είναι όσο επιθετικές θα έπρεπε. Επομένως η θεραπευτική επιλογή και η ικανότητα του ιατρού θα πρέπει να εκτιμάται περισσότερο σε σχέση με τις προσδοκίες του ασθενή για το θεραπευτικό αποτέλεσμα, παρά με τη δική του κρίση για τη βελτίωση και τον έλεγχο της νόσου.
Η τοπική θεραπεία περιλαμβάνει κερατολυτικές και ενυδατωτικές ουσίες, κορτικοστεροειδή ποικίλης ισχύος, καλσιποτριόλη, καλσιποτριόλη σε συνδυασμό με βηταμεθαζόνη, καλσιτριόλη, ταζαροτένη, και τους αναστολείς της καλσινευρίνης, pimecrolimus και tacrolimus.
Σε αρχικές και μέτριες περιπτώσεις ακολουθείται εξωτερική (τοπική) θεραπεία. Συστήνονται μπάνια με κολλοειδές βρώμιο, απλές μαλακτικές αλοιφές με κάλυψη, αλοιφές με βάση την πίσσα, την κορτιζόνη και παράγωγα της βιταμίνης D. Σε μέτριες και σοβαρές περιπτώσεις συστήνεται φωτοθεραπεία που γίνεται με αυστηρή επίβλεψη του δερματολόγου.
Σε σοβαρότερες περιπτώσεις ακολουθείται εσωτερική (συστηματική) θεραπεία. Εδώ χρησιμοποιούνται ανοσοκατασταλτικά φάρμακα.
Η έρευνα των τελευταίων ετών οδήγησε στη δημιουργία των βιολογικών θεραπειών για τη μορφή της ψωρίασης κατά πλάκας.
Υπάρχουν δύο κατηγορίες βιολογικών φαρμάκων:
- Αυτά που στοχεύουν στα Τ-λεμφοκύτταρα.
- Αυτά που στοχεύουν στις πρωτεΐνες (κυτοκίνες) που απελευθερώνονται από τα Τ-λεμφοκύτταρα.
Αυτό που διαφοροποιεί τα βιολογικά φάρμακα από τις υπόλοιπες θεραπείες, είναι ότι είναι πιο επιλεκτικά στη δράση τους. Έτσι, ενώ είναι αποτελεσματικά, δεν προκαλούν τοξικότητα σε ζωτικά όργανα (ήπαρ/νεφρούς) όπως συμβαίνει με άλλες συστηματικές θεραπείες.
Τι πρέπει να προσέχει ο ασθενής με ψωρίαση:
- Όχι στο κάπνισμα και στα οινοπνευματώδη.
- Προσοχή στις μολύνσεις, στις πληγές, και στον πολύ ήλιο.
- Προσπάθεια ελέγχου του stress.
- Έκθεση στον ήλιο για λίγο κάθε μέρα.
Έχουν καταγραφεί ως αρνητικά: η έλλειψη από τη διατροφική μας αλυσίδα σημαντικών λιπαρών αρωματικών οξέων και φυτικών ινών, το άγχος, ορμονικές διαταραχές, και ενδεχόμενο ηλιακό ερύθημα.
Ακόμη αξίζει να αναφερθεί ότι ένα 50% όσων έχουν ψωρίαση, έχουν αλλαγές στα νύχια.
Επίσης, από όξυνση σε όξυνση μπορούν να αλλάξουν οι τύποι της ψωρίασης. Ένα παιδί μετά από διάστικτη ψωρίαση μπορεί να μην την ξαναεμφανίσει. Ένα άτομο με κοινή ψωρίαση μπορεί στην επόμενη όξυνση να εμφανίσει γύρω από την κοινή, και φλυκταινώδη ψωρίαση, ή από κοινή, να κάνει διάστικτη ή ερυθηματώδη, ειδικά μετά από απότομο σταμάτημα της κορτιζόνης ή της κυκλοσπορίνης.
Κλείνοντας θα πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι άλλο πράγμα η ψωρίαση και άλλο η ψώρα. Η ψώρα οφείλεται σε παράσιτο που εναποθέτει τα αυγά του κάτω από το δέρμα και προκαλεί έντονη φαγούρα (το μόνο κοινό στοιχείο με την ψωρίαση) ιδίως τα βράδια.
Πηγή: medlabnews.gr
Επιμέλεια: inkomotini.news
